Denboran atzera egiteko gonbita eskaintzen digu Usurbili lotuta egin duten aurkikuntzak, azken orduotan Orreagan (Nafarroa) aurkeztu dutena. Albiste honetako protagonista hain zuzen, dokumentu bat dugu; "Guipuzcoa, fajo 2-11, perg. 260, 1389 urtea" izenekoa. "Gutun zatitua da, non aldeetako batek bi pergamino ditu elkartuta eta Orreagako Errege Kolegiataren artxiboan kontserbatzen da. Beste zatia Zizurkilgo udal-artxiboan gordetzen den pergamino bat da, 1389ko arbitraje-akordioan edo epaian mugarri batzuk non ezarri xedatuz. Mugarri horietako batzuk, horietako hiru gutxienez Orreagako gurutze-basoaren ikurra edo ikurra dutenak, gaur egun tokian bertan kontserbatzen dira eta Zizurkil eta Usurbil udalerrien arteko mugaren parte dira".
Dokumentua 1389. urteko azaroaren 6an sinatu zuten. Dokumentu hura ordea, aurrez eginiko lanketa prozesuaren emaitza da. "XIII. mendean Orreagako Santa Maria monastegiak Andatza mendia jaso zuen dohaintzan. Zehazki, 1388koa da Martin Gonzalbiz, Achegako jauna (Usurbil) eta Orreagaren arteko akordioa. Nafarroako Kolegiatarentzat garrantzi handiko mendia zen Andatza, besteak beste, bertako basoaren ustiaketarako eta transhumantziarako. Orreaga eta Zizurkilen artean gatazka sortu zen mendiaren jabegotzagatik eta mugengatik, eta epaiketara jo zuten. Azkenean, 1389an hartu zen Andatzako eremuari buruzko erabakia, Orreagako Santa Maria Ospitalaren eta Zizurkilgo komunitatearen artekoa. Epai honetan eztabaidagai ziren mugarriak finkatu ziren. Zizurkilgo artxibategian gordetzen da epaiketaren ebazpen originala, pergamino dotorean idatzitakoa", argitu du Usurbilgo Udalak.
Ikerlan baten harira aurkitua
Aipatu moduan, asteazken honetan aurkeztu dute Orreagako Andre Maria Kolegiataren Izandegia aretoan. Hitzorduan parte hartu dute, Usurbilgo eta Zizurkilgo alkateek, Agurtzane Solaberrietak eta Iker Urruzolak hurrenez hurren; Orreagako artxibozain David Ascorbek; Orreagako priore Bibiano Esparzak; eta Aranzadiko ikertzaile Yoseba Alonsok.
Alonsok zerikusi zuzena du aurkikuntza honekin. Egin dezagun lehenbizi bi urte atzera; 2019ko abuztuan ‘Usurbilgo mugarriak eta Andatzako errotarri harrobiak’ ikerlana egiten ari ziren Asier Agirresarobe, Yoseba Alonso eta Javi Castro ikertzaileak.
"Ikerlan horren harira, bisitaldia egin zuten Orreagako artxibategira eta han bildu ziren David Ascorbe, artxibategiko arduradunarekin eta Bibiano Esparza, kolegiatako priorrarekin. Yoseba Alonso konturatu zen aztertutako dokumentuetako batek Zizurkilen ezagutzen duen beste dokumentu baten antza duela", azaldu dute Usurbilgo Udaletik. Orduan, "Yosebak Zizurkilgo artxiboa bisitatu zuen dokumentuaren neurriak bat datozela egiaztatuz. Bide batez, Iker Urruzola alkateak Teodoro Hernandorena Kultur taldeko Julian Arrastoa eta Joxin Azkue elkarteko kideekin harremanetan jarri zuen. Yosebak Zizurkilgo artxiboa bisitatu zuen dokumentuaren neurriak bat datozela egiaztatuz".
Urte hartako urrian, "Yoseba Alonsok gestioak egin zituen Rosa Ayerbe Erdi Arokoarekin Orreagako dokumentuaren zatia transkribatu ahal izateko".