Soldaduskaren aurrean hainbat gaztek egin zuten planto Euskal Herriko leku askotan eta Usurbilen ere egoera hori bera ederki ezagutu zuten askok. Espetxealdia egin behar izan zuten askok, eta hainbat figura politiko inhabilitatu ere egin zituzten. Garai haietako bizipenak biltzen ditu Lander Garroren dokumentalak, datu hotzetatik at.